کتاب جستارهایی درباره تئوری توطئه در ایران: دیدگاه مبتنی بر «نظریه نوطئه» رویکردی غالب در جوامع ضعیف و گرفتار مشکلات و عاجز از حل آن‌هاست. این رویکرد به حاکمان اینگونه جوامع و حتی مردم آن‌ها این امکان را داده است تا شکست‌ها، عقب‌ماندگی‌ها و مشکلات درونی خود را با فرافکنی به جوامع بیرونی و مسائل خارج از مرزهای ملی خودشان نسبت دهند. طبعاً اعتقاد و رویکرد به «توطئه» دارای پیامدها و یا کارکردهای اجتماعی، سیاسی و روانی قابل توجهی است که نهایتاً موجب عدم توسعه سیاسی در کشورها، نادیده گرفتن ضعف‌های داخلی و پنهان داشتن آن‌ها و ناتوانی در اداره امور کشور در شرایط مختلف می‌شود؛ بنابراین شناخت این پدیده اجتماعی و تأثیر آن در جامعه‌شناسی سیاسی ایران دارای اهمیت ویژه‌ای است که مجموعه مقالات این اثر در واقع سعی در انجام این مهم دارد. این مجموعه از سه گفتار مستقل تشکیل شده است که توسط سه تن از صاحب‌نظران صاحب نام در زمینه مسائل اجتماعی ایران معاصر نوشته شده است. در گفتار نخست ریشه‌های پارانوید در ایران توسط نویسنده مورد ارزیابی قرار گرفته است. در مقاله دوم نویسنده سعی کرده است تا با بررسی تاریخی مفهوم توطئه در ایران به این پدیده اجتماعی بپردازد. گفتار سوم در واقع بررسی موردی از دیدگاه‌های خلیل ملکی در دهه‌های 1320 و 1330 به‌ویژه در خصوص مفهوم جامعه مدنی و بحث تئوری توطئه در ایران و پیامدهای آن است.