کتاب اسرار التوحید 2 جلدی : نام ابوسعید ابوالخیر با تصوف و عرفان ایرانی چنان آمیخته که نام حافظ و خیام با شعر فارسی و نام فردوسی با نام ایران. اگر در جستجوی عناصر سازنده‌ی هویت و معنویت ایران باشیم، در ترکیب پیچیده‌ی اندیشه‌ها و چهره‌هایی که سازنده‌ی این معنویت‌اند، در کنار خیام و فردوسی و نظامی و حلاج و بایزید و رستم و سیاوش و بوریحان و بوعلی و سهروردی و هزاران عنصر هنری و فرهنگی دیگر ــ از گاتاها تا مسجد شیخ لطف‌الله ــ بوسعید، چه در افسانه و چه در حقیقت تاریخی‌اش، یکی از مایه‌های اصلیِ این مفهوم و معنویت است: یکی از بزرگ‌ترین آموزگاران نیکی و پاکی و آزاداندیشی و بی‌تعصبی و انسان‌دوستی و آزادگی و هشیاری و سرمستی و طنز و طهارت روحی. و اسرارالتوحید زندگی‌نامه‌ی اوست به قلم یکی از نوادگان او، محمدبن منور؛ نه تنها زندگی‌نامه‌ی او، بلکه یکی از عالی‌ترین نمونه‌های خلاقیت هنری و ادبی در زبان فارسی و یکی از اسناد درجه اول تاریخ اجتماعی ایران و تاریخ تصوف و عرفان ایرانی.