نگارنده در این دفتر با نگاهی فراتر از سنت گرایی و مدرنیسم، سنت و نوآوری و چگونگی پیوند پویای آن ها را به عنوان مهم ترین مسئله هنر و ادبیات در جوامعی که دوره گذار را پشت سر می گذارند، در می نگرد. نویسنده پس از تحلیل و تفکیک تعاریف سنت و نوآوری، معانی گوناگون دینی و ادبی آن دو را به روشنی باز می نماید تا در پرتو آن، معنی، نقش و کارکردهای دو عنصر سنت و نوآوری را در هر اثر هنری و نیز در روند کلی تاریخ هنر و ادب آشکار سازد. در این مسیر به بررسی فلسفه تاریخ، تحول و تکامل هنر و ادبیات، جامعه شناسی، روان شناسی و مردم شناسی سنت و نوآوری در ایران و نیز مفاهیم کلی و بنیادین مانند: شکل، محتوا، سبک و نسبت آن ها با موضوع مورد نظر می پردازد. سپس سیر نقد ادبی در ایران، دگردیسی قالب ها و قواعد شعر فارسی (از آغاز تا امروز)، نوآوری سبک هندی و سنت گرایی دوره بازگشت، زمینه های اجتماعی و فرهنگی و نقد و نظر در شعر و شاعران عهد مشروطیت، ادبیات انقلابی و انقلاب ادبی، ویژگی های دوره گذار تا دوره جدید در آغاز قرن حاضر و زمینه های پدید آمدن شعر معاصر از فصل شکفتگی تا آستانه پختگی و چگونگی شعر نو یا آزاد و نیمایی را بررسی می کند.